بعضی از آداب و شرایط دعا
بدان که: «دعا» مغز همه عبادات است. (1)و ازاین جهت در فضیلت آن و امر به آن آیات و اخبار بىشمار وارد شده است. و از کثرت اشتهار آنها احتیاجى به ذکر آنها نیست. وادعیهاى که از حضرت سید المرسلین و ائمه طاهرین علیهم السلام رسیده است، درکتب ادعیه مذکور است. و هیچ مطلبى از مطالب دنیا و آخرت نیست مگر این که دعاهاى بسیار به جهت آن وارد شده، هر که طالب آنها باشد به کتب دعوات رجوع کند.
براى «دعا کننده» آداب و شرایطی است، که باید مراعات آنها را منظورداشته باشد تا فایده دعا را ببیند. و دعاى او مستجاب گردد. و نورانیت دعا در نفس او پیدا شود.
در اینجا چند شرط را ذکر مىکنیم:
1- اوقات شریفه را براى دعاى خود اختیار کند، مثل روزعرفه، ماه رمضان، روز جمعه، وقت سحر، شبهاى قدر،شبهاى جمعه و امثال اینها.
2- حالتى را ملاحظه کند که درآن حالت، استجابت دعا وارد شده، مثل حال آمدن باران، بعد از نمازهاى واجب، میان اذان و اقامه، وقت وزیدن بادها و درهنگامى که روزه باشد.
3- با طهارت باشد، یعنى وضو یا غسل داشته باشد.
4- رو به قبله باشد.
و از پیغمبر صلى الله علیه و آلهروایت است که: «هیچ بندهاى دست خود را به جانب خداوند جبار دراز نمىکند مگراین که خدا شرم مىکند که دست او را تهى برگرداند تا فضل و رحمت خود را درآن جاى ندهد.»(2)
پس چون دستخود را فرود مىآورید بر سر و روى خود بکشید.
5- صدای خود را پست کند و میان جهر و اخفا دعا گوید، نه چندان آهسته باشد و نه بسیار بلند.
روایت است که: «چون مردم به خدمت رسول اکرم صلى الله علیه و آله آمدند تا به نزدیک مدینه رسیدند تکبیر گفتند و صداى خود را به تکبیر بلند کردند، حضرت فرمود: اى مردم! آن کسى را که مىخوانید کر نیست و دور نیست بلکه درپیش گردنهاى شما است.»(3)
6- در دعا کردن، متوجه سجع و قافیه نشود و سخن پردازى نکند، که این طریقه منافى خضوع و تضرع است.
7- تضرع و زارى کند و با خضوع و خوف و خشیت و هیبت باشد.
در اخبار رسیده است که: «چون خدا بنده را دوست دارد او را مبتلا مىسازد تا تضرع و زارى او را بشنود.» (4)
8- یقین داشته باشد به این که دعاى او اجابت مىشود. و یقین داشته باشد که رد نخواهد شد.
از حضرت امام جعفر صادق علیه السلام روایت است که: «چون دعا کنى باید چنان گمان کنى که حاجت تو برپشت درایستاده است و داخل مىشود.»(5)
9-اصرار بر دعا کند و الحاح نماید. و لااقل سه مرتبه آن را تکرار کند.
10- قبل از دعا، ذکر خدا کند. و ثنا و ستایش او گوید. و تمجید و تعظیم او کند. و صلوات بر پیغمبر و آل او فرستد.
11- ابتدا اقرار به گناهکارى و عدم سزاوارى خود نماید.
12- توبه کند و از گناهان خود پشیمان شود. و اگر مظلمه برگردن او باشد ادا کند، یا عزم به ادا کردن آن نماید. و اگر متمکن از اداى آن نباشد توفیق آن را از خدا طلبد.
13- به تمام همت خود رو به خدا آورد. و ازهرچه غیراوست قطع امید نماید.
14- لباس و مکان و غذاى او از حلال باشد. (و این از جمله شرایط عمده است) .
15- حاجت خود را «خصوصا» نام برد.
16- چون دعا کند تخصیص به خود ندهد، بلکه دیگران را در دعاى خود شریک سازد.
17- گریه کند. (و این نیز از شرایط عظیمه و آداب معتمده است) .
18- دعا را تاخیر نیندازد تا وقت حاجت، بلکه پیش از احتیاج دعا کند.
همچنان که وارد است که: «در حال نعمت و آسانى با خدا آشنایى کنید تا در وقت محنت و دشوارى خدا با شما آشنایى کند.»
19 - همچنان که مذکور شد - در حاجت خود، اعتماد به غیر خدا نکند، وامید بجز او نداشته باشد.
پىنوشتها:
1. بحارالانوار، ج 93، ص 300.
2. محجة البیضاء، ج 2، ص 289.
3.همان، ص 291.
4.همان، ص 293.
5.همان، ص 294.
| 
